อาการหนาวสะท้าน หนาวเข้ากระดูก หรือหนาวใน ที่พบในหญิงหลังคลอด คือ อาการรู้สึกหนาวลึกๆอยู่ภายในเฉียบพลัน หนาวมาก สั่นทั้งตัว จนฟันกระทบกับแต่จะไม่มีไข้ โดยอาการดังกล่าวนี้สามารถเกิดขึ้นได้แม้อยู่ในอุณหภูมิปกติ เกิดขึ้นได้ทันทีหลังคลอดบุตร หรือเกิดวันถัดๆไปหลังจากคลอดบุตรไปแล้ว ระยะเวลาแสดงในแต่ละครั้งจะใช้เวลาประมาณ 10-20 นาที แล้วอาการจึงจะดีขึ้น แต่ไม่ควรเป็นนานเกิน 2 สัปดาห์
ทางแผนปัจจุบันนั้น อาการหนาวสะท้านหลังคลอด คาดว่ามีสาเหตุมาจาก การตอบสนองทางร่างกายจากกระบวนการคลอด การระบายความร้อนของร่างกายหลังจากใช้พลังงานมากในระยะเบ่งคลอด มีการเปลี่ยนแปลงของระดับฮอร์โมน การสูญเสียเลือด หรือการขาดธาตุเหล็ก อาการหนาวสะท้านนี้มีจุดสำคัญคือจะต้องไม่มีไข้ หากมีไข้อาจมีสาเหตุจากการติดเชื้อซึ่งเป็นภาวะผิดปกติ อาการหนาวสะท้านนี้จะถือเป็นภาวะที่ไม่รุนแรงสามารถหายได้เองเมื่อร่างกายแข็งแรง ฮอร์โมนและปริมาณเลือดกลับมาอยู่ในภาวะปกติ บรรเทาอาการโดยการให้ความอบอุ่นแก่ร่างกายให้เพียงพอ
ทางการแพทย์แผนไทย ภาวะหนาวสะท้านเกิดจากร่างกายสูญเสียสมดุลของธาตุทั้ง 4 คือ ดิน น้ำ ลม ไฟจากการคลอดบุตร โดยธาตุที่หย่อนลงคือธาตุไฟและธาตุลม ทำให้ความร้อนในร่างกายลดลง เลือดลมไหลเวียนไม่สะดวก จึงเกิดเป็นอาการหนาวสะท้านตามมา การดูแลรักษาคือการเพิ่มความอบอุ่นให้แก่ร่างกาย เพื่อให้เลือดลมไหลเวียนได้สะดวกมากขึ้น ลดอาการหนาวสะท้าน
กรรมวิธีที่ใช้ในการรักษาหญิงหลังคลอดนั้นเรามาเรียกกันว่า การอยู่ไฟหลังคลอด
ประกอบไปด้วย
- การนวดทั่วร่างกาย
- การนวดเต้านม
- การประคบสมุนไพร
- การนวดโกยท้อง
- การทับหม้อเกลือ
- การอบไอน้ำสมุนไพร
หัตถการเหล่านี้จะทำให้ร่างกายอบอุ่นมากขึ้น ช่วยปรับสมดุลการทำงานของธาตุทั้งสี่ ลดอาการหนาวสะท้านได้ดีอีกด้วย
